دسته: علوم انسانی مقاله بررسی آداب زمان خروج در 17 صفحه ورد قابل ویرایش
قیمت فایل فقط 3,000 تومان
مقاله بررسی آداب زمان خروج در 17 صفحه ورد قابل ویرایش
آداب زمان خروج
1- تعیین زمان خروج
دقت در زمان خروج به قصد سفر یكی از فاكتورهای مهم می‌باشد. شخص مسافر باید در برنامه‌ریزی خود برای مسافرت زمان مناسبی را برای سفرش برگزیند. اگر به قرآن كریم رجوع كنیم كه قرآن كریم به نقش زمان توجه خاصی دارد كه این را از قسم‌های متعدد قرآن به زمان، می‌توان متوجه شد. مانند قسم به شب «واللیل»[1] قسم به روز «والضحی»[2] و قسم به عصر «والعصر»[3] كه این گونه آیات اهمیت و نقش زمان رابه طور كلی نشان می دهد. خداوند در سوره سبا می‌فرماید:«سیروا فیها لَیالِیَ واَیَاماً»[4] «شبها و روزها در این آبادیها سفر كیند» در این آیه كلمه «لیالی» اختصاصا دركنار «ایاما» به معنی روزها ذكر شده است و شاید نشان از توجه ویژه قرآن كریم به سفر درشب باشد در سوره اسراء نیز خداوند به سفر در شب اشاره می‌كند و می‌فرماید : «سُبحانَ الَّذی أسری بِعَبْدِه لَیلاً»[5] «منزه است آنكه بنده خودش را شبانه حركت داد» همچنین در آیه دیگری به مسیر در شب اشاره شده است: «فَاَسْرِ بِاَهلِكَ بقطِعٍ مِنَ الّیلِ»[6] «كسان خود را در پاره‌ای از شب حركت بده» [7] با استناد به این آیات اهمیت زمان در سفر به خصوص سفر شبانه مشخص میِ‌شود.
در روایات نیز برای زمان خروج آدابی بیان شده است مثلا سفر در روزهای خاصی از هفته یا ماه توصیه و یا نهی شده است وهمچنین به سیر در ساعاتی از شبانه روز مخصوصا شب سفارش شده است. در روایتی آمده كه حضرت رسول صل الله علیه وآله فرموده است: «علیكم بالسیر باللیل فإنَّ الارض تطوی باللیل»[8] بر شما باد كه به هنگام شب سفر كنید زیرا كه زمین در شب در نوردیده می‌شود. نزدیك به همین حدیث نیز از امام صادق علیه السلام نقل شده است.[9] احتمالا سفارش به سیر در شب به خاطر خصوصیاتی است كه شب نسبت به روز دارد، مثل سكون و آرامش در شب- تاریكی هوا (كه سبب دور شدن از دید دشمن می‌شود مخصوصا در جنگ‌ها) و نیز مساعد بودن هوا نسبت به روز.
با توجه به روایات، سفر در بعضی روزها مثل شنبه، سه شنبه و پنج شنبه، خوب است، و در روزهای دوشنبه چهارشنبه وجمعه مخصوصا قبل از ظهر خوب نیست.[10] (مسافرت قبل ازظهر روز جمعه شاید به علت ضایع شدن نماز جمعه مورد نهی واقع شده است.) و همچنین روزهای سوم، پنجم، سیزدهم وشانزدهم، بیست و یكم و بیست و چهارم هر ماه را نحس دانسته اند.[11] حال این سوال مطرح می‌شود كه اگر انسان در شرایطی قرار گیرد كه لازم باشد در یكی از این روزها سفر كند، در این صورت تكلیف چیست؟ در این باره روایتی وارد شده كه بر حسب آن شخصی از امام صادق علیه السلام می‌پرسد: آیا سفر در روزهای مكروه مانند چهارشنبه و غیر آن كراهت دارد؟ امام فرمود: سفرت را با صدقه آغاز كن و هر وقت قصد كنی راهی سفر شو……[12]
2- آغاز سفر با دعا وصدقه
بهتر است كه شخص مسافر سفر خود را با دعا واستمداد از یاری خداوندمتعال شروع كند تا حضور پرقدرت خداوند لایزال را در تمام مراحل سفر احساس كند.
بر اساس آیات قرآن كریم ونیز روایات به جا مانده از ائمه معصومین علیهم السلام، دعا و مناجات هنگام سفر جایگاه رفیعی دارد. در این مورد می‌توان به دعای اصحاب كهف در آن هنگام كه به غار پناه می‌بردند اشاره كرد كه گفتند: «رَبَّنا و ءاتِنا مِن لَدُنكَ رَحَمةً وَهَیّ ءلَنا مِن امرنا رَشَداً» [13] (پروردگارا ما را از سوی خودت رحمتی عطا كن و راه نجاتی برای ما فراهم ساز)
ونیز آن هنگام كه حضرت موسی علیه السلام به فرمان خداوند مامور شد كه به سوی فرعون برود و او را به پرستش خدای یگانه دعوت كند چنین دعا فرمودند كه: « رَبِّ اشرَح لی صَدری وَ یَسّرلی اَمری واحلُل عُقَدةً مِن لِسانی یَفقَهوا قَولی» [14] پروردگارا سینه‌ام را گشاده كن و كارم را برایم آسان گردان و گره از زبانم بگشای تا سخنان مرا بفهمند. و در جای دیگر قرآن می‌فرماید بعد از سوار شدن بر مركب نعمت پروردگارتان را متذكر شوید و بگویید «سُبْحانَ الذی سَخَّرَ لَنا هذا وما كُنّا لَهُ مُقرِنینَ» [15] در روایت نیز به استحباب دعا هنگام مسافرت اشاره شده است در روایت است كه امام صادق علیه السلام چون آهنگ سفر می‌كرد می‌فرمود: «اللهم خَلَّ سَبیلَنا و احسن تسییرنا و اعظم عافیتنا»
خدایا راه ما را امن و وبی مانع گردان وسهولت زندگی و توفیقمان درامور را كامل ساز وعافیتمان را عظیم فرمای[16] در روایتی دیگر از امام صادق علیه السلام نقل شده كه فرمود:هرگاه (خواستی) از منزلت بیرون بروی بگو «بِسمِ الله توكلتُ علی اللهِ، لا حولَ ولا قوةَ الاّ باللهِ اللهم انی اَسئلكَ خیرَ ما خرجت له و اعوذبك من شرّ ماخرجت له اللهم اوسع عَلیَّ من فضلِكَ و اتمم عَلیَّ نعمتك واستعملنی فی طاعتك واجَعل رغَبتی فیما عِندك و توفنی علی ملتك و مِلةِ رَسولك صلی الله علیه و آله»[17] صدقه دادن نیز در زمان مسافرت مورد تاكید آیات است و قرآن كریم نیز در روایات متعدد انسانها را به تصدق وانفال دعوت می‌كند مانند: «اَن تَصَدَّقوا خَیرٌلكم»[18]
با توجه به روایات می‌توان برداشت كرد كه تاثیر صدقه آنقدر زیاد است كه باعث می‌شود نحوست روزهای خاص از بین برود و رفع بلا شود. چنانچه از امام صادق علیه‌السلام نقل است: «تَصَدَّقَ و اخرُج أیَّ یومٍ شِئت»[19] صدقه بده وهر روز كه می‌خواهی سفركن.
3- مشایعت مسافر
طبیعتا سفر با ترك وطن، دوستان، خانواده و … همراه است و هر چند كه این سفر كوتاه مدت باشد، باز هم مسافر از اینكه دیار خود را ترك می:ند و ازخانواده خویشانش جدا می‌شود، دلتنگ و نگران است.
یكی از آداب خوب از گذشته تا امروز اینست كه مسافران توسط خانواده، دوستان و اقوام تا محل سوار شدن بر مركب یا تا قسمتی از راه بدرقه می‌شوند. این همراهی باعث دلگرمی شده ومحبت و دوستی بین مسافران و مشایعت كنندگان را چند برابر می‌كند.
از روایات نقل شده نیز می‌توان به اهتمام اهل بیت به این موضوع پی برد. از امام صادق علیه السلام و او از پدرش امام محمد باقر علیه السلام روایت شده كه فرمود: « بدرستیكه علی علیه السلام در سفری به یك نفر ذمی همراه بود او گفت : تو به كجا می روی؟ فرمود : به كوفه: چون راه ایشان جدا می‌شد علی علیه السلام با او به راه افتاد، ذمی گفت: راه خود را ترك كردی تومی‌گفتی كه به كوفه می‌روی! فرمود:می‌دانم، گفت: پس چرا با من آمدی؟ فرمود اندكی بدرقه كردن و همراه شدن با رفیق راه از خوبی مصاحب است. و پیغمبر به ما چنین فرمان داده مرد ذمی گفت: آیا چنین گفته؟ امام فرمود: آری، ذمی گفت: این است وجز این نیست پیروی كرده او را هر كس پیروی كرده برای كارهای بزرگوارانه او بوده و من گواهی می‌دهم كه بردین توهستم. ذمی با امام برگشت و چون او را شناخت . مسلمان شد.[20] در سیرة پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز مشایعت مسافران وجود دارد. در روایت است كه رسول خدا صلی الله علیه و آله چون با مومنین وداع می‌كرد می‌فرمود: خدا تقوی را توشه راهتان سازد و به سوی هر خیر رهبری كند وهر حاجتی كه دارید بر آورد و دین ودنیاتان را سالم بدارد و شما را به سوی خویشان و دوستان سالم بازگرداند.»[21]
2-اخلاق در طول سفر
در سفراست كه انسان كمالات اخلاقی و یا احیانا رذایل اخلاقی خود رانشان می‌دهد، چون شخص مسافر در سفر نمی‌تواند ملكات اخلاقی خود را پنهان كند و در برخوردها و فراز و نشیب‌های سفر بالاخره درون و باطن خود را ظاهر می‌سازد. اگر چنانچه دارای خلق كریم باشد درسفر نیز طبعا همان گونه خواهد بود و برعكس اگر بد خلق و عصبانی مزاج باشد نیز شخصیت او در سفر شناخته خواهد شد. به عبارت دیگر سفر به فعلیت رسانیدن ملكات نفسانی انسان است.
قرآن كریم به عنوان كتاب هدایت بشر، رهنمود های اخلاقی فراوان و بی‌نظیری دراد كه انسان مومن ابتدا باید آنها را بپذیرد و سپس متخلق به این صفات و آداب نیكو باشد. به عنوان مثال در قرآن آمده است:
«تعاوَنوا عَلَی البِرَّ و التَّقوی» [22] «و در راه نیكی و پرهیزگاری با هم تعاون كنید»
«اِعدِلوا هواَقَربُ لِلتقَّوَی» [23] « عدالت كنید كه پرهیزكاری نزدیك تر است»
«و اذحُیّیتم بِتَحیَّةٍ فَحَیّوا باَحسَنِ منها» [24] «هرگاه به شما تحیت گویند، پاسخ آن را بهتر از آن بدهید)
این آیات نمونه‌های آیات قرآنی هستند كه در مسافرت بیشتر نمود می‌كنند و جلوه ویژه دارند. تعاون وهمكاری ویاری رساندن به همسفران، رعایت عدالت، معاشرت نیكوو… همه از جمله صفات نیكویی هستند، كه شایسته است انسان چه هنگام سفر و چه غیر آن متخلق به آنهاباشد. در مسافرت شاید بیشتر از زندگی روزمره، مجال آزمایش برای نفس انسان پیش بیاید، كه آیا می‌تواند مجری این قوانین الهی باشد یا نه؟
در باب اخلاق سفر روایاتی از اهل بیت علیهم السلام رسیده است.
از اخلاق شریفه حضرت رسول اكرم صلی الله علیه وآله نقل شده كه وقتی با اصحاب در سفر بود خواستند گوسفندی بكشند. یكی گفت: كشتن گوسفند بامن. دیگری گفت:كندن پوست آن با من و دیگری گفت: پختن آن با من. حضرت فرمود: جمع كردن هیزم با من، گفتند: یا رسول الله، این كار را ما خواهیم كرد شما زحمت نكشید، فرمود: می دانم شما این كار را خواهید كرد لكن من خوشم نمی‌آید از شما امتیازی پیدا كنم زیرا كه حقتعالی كراهت دارد كه ببیند بندة خود را كه فضیلت داده خودش را به رفقایش.[25]
درباره امام زین العابدین علیه السلام نیز روایت كرده‌اند كه ایشان سفرنمی‌كرد مگر با اشخاصی كه آن حضرت را نشناسند، برای آنكه حضرت در راه همراهانشان را در كارها یاری می‌كردند و هر گاه ایشان را می‌شناختند اجازه نمی‌دادند كه كاری بكنند.[26]
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله فرمود: «كسیكه مومن مسافری را یاری كند، خدا هفتاد وسه گره اندوه و مشكل را از كار او می‌گشاید و در دنیا و آخرت او را از هم و غم پناه می‌دهد و در آن روز كه نفس مردم قطع می‌شود (آنجا كه مردم گرفتار نفسهای خویشند، اندوه عظیم او را برطرف می‌سازد»[27]
آداب رسیدن به مقصد
1- به جای آوردن شكر
چه زیبا و شایسته است كه انسان مسافر بعد از رسیدن به مقصد به خاطر اینكه به سلامت رسیده و از خطرات راه درامان بوده است. خدایتعالی را شكر كند.
شكر وسپاس گزاری شیوه بزرگان و كریمان است. و بسیار كمند كه حق شكر را به جای آورند. به تصریح قرآن كریم كه می‌فرماید: «اِعَلموا آلَ داوودَ شُكراً و قَلیلٌ مِن عِبادِیَ الشَّكورُ»[28] «ای آن داوود! با شكر به جا آورید، ولی عده كمی از بندگان من شكر گذارند»
و نیز در جای جای قرآن كریم این عبارت به چشم می‌خورد: « لَعلَّكم تَشكرونَ»[29] «لَعَلَّهُم تشكرونَ»[30]، «واُشكرو لِله اِن كنتم اِیّاهُ تَعبدونَ»[31]
اصولا شكر در مقابل كلمه كفر قرار دارد زیرا كفر به معنی پوشاندن و نعمت را ناسپاسی كردن است.[32] و اگر شكر خداوند به جای آورده نشود در حقیقت همان كفران نعمت است. ما در سفر به مواهب و نعمتهایی از جانب خداوند نایل می‌شویم كه باید شكر آنها را به جای آوریم كه:«لَئن شَكَرتم لَاَزیدنَّكم و لَئن كَفَرتم لَشدید»[33] اگر انسان شكر مواهب الهی را به جای آورد خداوند نعمتهای ارزانی داشته شده را فزونی می‌بخشد و همانطور كه خود وعده كرده به زودی پاداش شاكران را خواهد داد: «سَنَجزِی الشّاكرین»[34] بزرگان دین نیز به شكر خداوند مخصوصا موقع رسیدن به مقصد، توصیه‌هایی بیان كرده‌اند. لقمان در وصیت به فرزندش چنین می‌گوید: «و اذا نَزَلتِ فَصَلّ ركعتَینِ قبل اَن تجلس» ركعت نماز بگذار»
جهت دریافت فایل مقاله بررسی آداب زمان خروج لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 3,000 تومان
برچسب ها : تحقیق بررسی آداب زمان خروج , پروژه بررسی آداب زمان خروج , مقاله بررسی آداب زمان خروج , دانلود تحقیق بررسی آداب زمان خروج , بررسی آداب زمان خروج , آداب , زمان , خروج