دسته: حقوق بورس اوراق بهادار در 44صفحه در قالب فایل ورد قابل ویرایش
قیمت فایل فقط 4,900 تومان
بورس اوراق بهادار
تاریخچه بورس اوراق بهادار در جهان
رشد بورس و جا افتادن آن در در عملیات تجاری و اقتصادی با انقلاب صنعتی اروپا و شكوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن قاره از كشاورزی به صنعتی همراه بوده است . نكته قابل توجه آنكه درست در هنگام جهش معاملات بورس و یا گرفتن آن دول اروپای مانند انگلستان ، آلمان ، سوئیس قوانین و مقررات ناظر بر فعالیت این نهاد را وضع كردند و قبل از اینكه امنیت سرمایه گذاری به خطر افتد و موجباتی فراهم شود كه صاحبان پس اندازهای كوك صنایع نوپای اروپایی را از موهبت مشاركت خوئ محروم نمایند ، ضمانت اجراهای قانونی وضع شد تا از هر گونه تقلب و تزویر و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری گردد .
اولین تالار بورس رسمی در جهان در شهر آنورس بلژیك در سال 1460 تاسیس گردید و سپس از قرن هفدهم به بعد بورسهای دیكر كشورها نظیر بورس آمستردام ، لندن ، نیویورك و سایر بورس ها تاسیس شدند . بورس معروف امریكا ابتدا زیر درخت نارون بزرگی در نیویورك ایجاد و سپس به بورس معروف وال استریت تبدیل گشت كه یكی از بزرگترین بازارهای بورس دنیاست بورس وال استریت با جمع آوری مبالغی به عنوان ورودیه از دلالان ( كارگزاران ) و گسترش عملیات تقویت شد و به مجتمع تجاری عظیمی مبدل گردید كه بعدها به نام (( بورس سهام نیویورك )) رسماً به ثبت رسید . در حال حاضر تعداد كارگزاران این بورس به چند هزار شخص حقیقی و حقوقی بالغ می گردد .
بورس نیویورك در حال حاضر بزرگترین بازار سرمایه دنیاست در ژاپن چندین بورس فعال و معتبر وجود دارد كه با سیستم بانكی ارتباط درونی فراوانی دارد .
بی سبب نیست كه نه بانك از ده بانك بزرگ دنیا به ژاپن تعلق دارد و از حدود جمعیت 123 میلیون نفری ژاپن 29 میلیون نفر سهامدار هستند .
تمام بورس های معتبر دنیا در سازمانی به نام (( فدراسیون جهانی بورس اوراق بهادار )) عضو هستند كه بورس تهران نیز از سال 1371 یكی از اعضای دائمی آن است . در حال حاضر در اغلب كشورهای دنیا تشكیلات بورس وجود دارد و فدراسیون بورس های جهان با سی و شش عضو وابسته و پیوسته به عنوان یك سازمان هماهنگ كننده بین المللی نسبت به همكاری و تشریك مساعی بین بورسها تهیه و ابلاغ ضوابط عملیاتی ، حفاظت از منافع و حقوق صاحبان سهام و توسعه بازار سرمایه فعالیت می نماید .
بازارهای مالی جهان از رشد قابل قبولی برخوردار بوده اند و همین امر موجب جذب سرمایه ها و پس از اندازها به سمت این بازار شده است در سال 2003 میلادی نیز بورسهای جهان سال نسبتاً خوبی داشتند . بازار امریكا نیز اوضاع نسبتاً خوبی را در سال 2003 تجربه كرد . به طوری كه شاخص اس لندپی 5/28 درصد و نسدك حدود 50 درصد بازدهی نشان دادند . ژاپنی ها با 25 % درصد بازدهی برای نیكی 225 سال خوبی را پشت سر گذاشتند و در منطقه اروپا ، نروژ با بازدهی 1/46 درصدی شاگرد اول سال 2003 بود . در شكل 2-2 كارنامه شاخص های معتبر دنیا در مقایسه با سال 2002 میلادی نشان داده می شود .
| شاخص | 31 دسامبر 2002 | 31 دسامبر 2003 | درصد تغییر |
| نیكی 225 | 9/8578 | 6/10676 | 5/24 |
| داوجونز 30 | 6/8341 | 9/10453 | 3/25 |
| اس اندپی 500 | 8/879 | 1/1131 | 5/28 |
| نسدك100 | 5/1335 | 4/2003 | 50 |
| فوتسی100 | 4/3940 | 9/4476 | 6/13 |
| دكس30 | 6/2892 | 2/6965 | 37 |
تاریخچه بورس اوراق بهادار در ایران
تاریخچه بورس اوراق بهادر در كشور ایران سه دوره متمایز را در برمی گیرد . دوره اول آغاز تاسیس تا سال 1357 ، دوره دوم از پیروزی انقلاب اسلامی تا پایان جنگ تحمیلی و بالاخره دوره سوم از سال 1368 تا كنون را شامل می شود .
اگر چه در قانون تجارت مصوب سال 1304 كه برگرفته از قانون تجارت فرانسه بود . مقرراتی درباره سهام شركتها آمده بود ولی اولین زمزمه های تشكیل بازار بورس در ایران به سال 1315 شمسی بر می گردد كه دو نفر كارشناس از كشورهای بلژیك و هلند جهت مطالعه و بررسی شرایط ایجاد بورس به ایران آمدند .
با شروع جنگ جهانی دوم این كار متوقف و به فراموشی سپرده شد تا اینكه در سال 1333 مطالعات محددی توسط چندین وزارتخانه و سازمان دولتی آغاز گشت و در نهایت در سال 1345 قانون تشكیل بورس اوراق بهادار تهیه و تصویب و از بهمن ماه سال 1346 عملاً كار بورس تهران آغاز گشت . شایان ذكر است كه قبل و در حین تشكیل بورس تهران . در چندین دوره بازار سرمایه كشور شاهد تحركاتی از جمله انتشار اسناد خزانه ( نوعی اوراق قرضه زیر یك سال تعیین شده توسط دولت با نرخ بهره كم ) در سال 1320 انتشار اوراق قرضه ملی همزمان با نهضت ملی شدن صنعت نفت در سال 1330 و انتشار اوراق قرضه دفاعی بلنك كشاورزی ، اوراق قرضه نوسازی عباس آباد ، اوراق قرضه اصلاحات ارضی و چندین مورد دیگر در دهه های 40 و 50 شمسی بود .
بررسی اجمالی عملكرد بورس اوراق بهادار تهران از شروع تا كنون :
در سالیان اولیه تشكیل بازار بورس به دلیل نبود فرهنگ بورس ، عملكرد شركتهای سهامی در سالیان قبل عدم صداقت مدیران شركتها نسبت به سهامداران نبود موسسات حسابرسی حرفه ای ، انتخاب بازرسان شركتها از بین خود مدیران . . . فعالیت بورس نمود چشمگیری نداشت ولی از سالهای 1353 به بعد افزایش تعداد شركتهای سهامی عام در بورس و نیز ارائه سه نوع اوراق قرضه دولتی ، گسترش مالكیت و اوراق قرضه شهرداری تهران در بورس حجم معاملات نسبتاً افزایش یافت و به حدود 45 میلیارد دلار در سال 1356 رسید .
مجموع حجم معاملات دهه اول 57-1346 میبلغ 150 میلیارد ریال بود كه 55 درصد آن مربوط به اوراق قرضه و 45 درصد دیگر به سهام شركتها مربوط می شد . به طور كلی دوره اول فعالیت بورس به دلایلی از قبیل تركیب سهامداران بورس ، وجود شركتهای سهامی خاص و تضامنی خانوادگی ، الیگارشی مالی و تسلط برخی از خاندانهای خاص بر شركتهای عمده ،وامهای ارزان قیمت سیستم بانكی و بالاخره فقر فرهنگی عملكرد چندان موفقی نداشت .
همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 بورس تهران وارد دومین دوره حیات خود گشت كه سه واقعه مهم در این دوره سرنوشت بورس را رقم زد . در سال 1357 به دنبال بروز اعتصابات و خروج منابع متنابهی ارز از كشور ، فعالیت بورس شدیداً كاهش یافت و واقعه اول ، یعنی تصویب قانون ملی شدن بانك به 9 بانك شامل 6 بانك تجاری و 3 بانك تخصصی تقلیل یافت و در كنار آن شركتهای بیمه هم كه خصوصی بودند در اختیار دولت قرار گرفتند كه در نتیجه این اقدامات خرید و فروش سهام متعلق به بانكها و شركتها متوقف و بورس تهران دچار ركود كاملی شد .
واقعه دوم تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیرماه 1358 توسط شورای انقلاب بود كه بسیاری از صنایع و موسسات به نحوی از مالكان قبلی خلع ید شده و تحت مدیریت و مالكیت دولتی قرار گرفتند . بدین ترتیب از 105 واحد فعال در بورس شامل 79 شركت تولیدی 24 بانك و دو شركت بیمه تعداد 31 شركت تولیدی ، 24 بانك و دو شركت بیمه نتیجه حجم معاملات روی سهام كاهش شدیدی یافته و اندك معاملاتی نیز كه صورت می گرفت . بیشتر روی اوراق قرضه بود و بالاخره واقعه سوم در سال 1362 با تصویب قانون عملیات بانكی بدون ربا و تشخیص ربوی بودن بهره معین موجب توقف پرداخت بهره اوراق قرضه سد و عملاً اوراق قرضه نیز از بورس خارج گشت در مجموع حجم معاملات از 45 میلیارد ریال در سال 1356 به 49 میلیون ریال در سال 1360 كاهش یافت . طی سالهای 1363 تا 1368 اگر چه روند صعودی ضعیفی بر معاملات بورس حاكم شد ولی در مجموع به دلیل برداشت منفی جامعه درباره بورس ادامه جنگ با عراق و وضعیت خاص اقتصادی این دوره را می توان دوره ركود و فترت بورس نام برد . تنها در سال 1367 با حجم معاملاتی قریب به 10 میلیارد ریال و برخی از مصوبات جدید طلیعه حیات جدیدی در بازار بورس دمیده شد .
دوره سوم عمر بورس از سال 1368 ب اپایان جنگ تحمیلی 8 ساله و تدوین و تصویب برنامه پنج ساله اول كشور آغاز گشت . در این دوره نقدینگی عظیمی كه طی جنگ در دست برخی افراد بوده تا حدودی جذب امور تولیدی گشت و بورس با هدف تامین سرمایه واحدهای تولیدی و تحت سیاستهای نوین دولت در برنامه اول كه بر محور خصوصی سازی واگذاری شركت های دولتی به مردم و كاهش بازار دولت استوار بود تحمل چشمگیری یافت . در همین راستا قرار شد تا حدود 1850 شركت دولتی به مردم واگذار شود كه در مرحله اول آن 390 شركت بزرگ در اولویت واگذاری قرار گرفتند برای واگذاری شركتها سه روش : اول از طریق بورس ، دوم از طریق مذاكره و شسوم از طریق مزایده در نظر گرفته شد . شرتكهایی كه قرار بود از طریق بورس واگذار شوند ، بایستی طبق قانون حائز برخی شرایط می بودند . از جمله اینكه حداقل دو سال از بهره برداری آن گذشته و نیز دو سال اخیر زیان انباشته نداشته و سودآوربوده و پیش بینی سودآوری آن برود . طبیعی بود كه تعداد زیادی از شركتهای متقاضی پذیرش در بورس واجد شرایط فوق نبودند . با این جال در سال 1368 تعداد شركتها از 48 واحد به 71 به علت ركود نسبی اقتصادی ، برخی از سیاستهای پولی و بانكی نرخ سود بانكی تثبیت نرخ ارز عدم سودآوری شركتهای پذیرفته شده در بورس نبود یك سازمان حمایت كننده از سهام و نیز عدم وجود قوانینی برای تشویق سرمایه گذاران بازار بورس دارای رونق مورد انتظار نبود و شاخص قیمت كل سهام كاهشی معادل 8/7 درصد داشت . با این وجود در این سال تعداد شركتهای پذیرفته شده در اوراق بهادار كه ایران در سال 1358 از آن خارج شده بود پذیرفته شد و موفقیت بزرگی برای بازار سرمایه كشور حاصل گردید .
در نیمه دوم 1372 حركت صعودی بورس مجدداً آغاز شد و حجم معاملات این سال بالغ بر 515 میلیارد ریال و تعداد شركتهای پذیرفته شده در بورس به 183 واحد رسید .
سال 1373 عملكرد بورس بسیار موفق بوده و تعداد 155 میلیون سهم به ارزش نسبت به سه سال گذشته 55 درصد رشد داشت . همچنین تعداد شركتهای پذیرفته شده در بورس در سال 1373 به 204 واحد رسید .
در سال 1374 نیز روند صعودی سالهای قبل ادامه یافت و 220 شركت در بورس فعالیت نموده و این روند صعودی تا نیمه اول سال 1375 ادامه داشت . و بعد از آن بورس تهران با روند نزولی كاهش قیمتها مواجه گشت . قبل از پرداختن به علل كاهش قیمتها در نیمه دوم سال 1375 بهتر است قدری به عملكرد بورس و بخصوص ركود آن در سال 1371 پرداخته شود . در سالهای اولیه دوره سوم از عمر بورس تهران قیمت سهام پائین انتخاب شده بود . زیرا از یك طرف دارائیهای شركتها به عنوان مبنائی برای قیمت گذاری سهام آنها بر مبنای بهای تمام شده با ارز دولتی ارزیابی شده و از طرف دیگر ، سودآوری شركتها در آستانه پذیرش در بورس پائین بود . بنابراین استقبال زیادی از طرف افراد برای خرید سهام به عمل آمد . بخصوص وقتی كه روند صعودی افزایش قیمتهای سهام مشاهده می شد ، استقبال افراد برای خرید سهام بیشتر می گشت . در این مدت سرمایه گذاران بیشتر به دنبال سرمایه گذاریهای كوتاه مدت بودند تا از خرید و فروش سهام سود ببرند و عملاً هم سود زیادی نصیب سرمایه گذاران بورس در آن مقطع زمانی شد . بدیهی بود كه عرضه محدود سهام پاسخگوی تقاضای فزاینده خریداران نبود و فشار تقاضا موجب افزایش قیمتها شد به طوری كه بورس را با مشكل مواجه رد . زیرا كه سرمایه گذاران پس از تشكیل مجمع عمومی سال 1370 و در نیمه دوم این سال و نیز سال 1371 نرخ بالای بازده مورد انتظار خود را از بورس بدست نیاورند و به همین خاطر افدام به فروش سهامشان كردند . گروه اول از فروشندگان سهام كه بدنبال سرمایه گذاری كوتاه مدت بودند . چون دیدند بازدهی مورد انتظار را بدست نمی آورند اقدام به فروش سهام كردند . گروه دوم ، فروشندگان سهام كارگری بودند كه طبق قانون و به قیمتهای ترجیحی معادل 33 درصد از سهم دولت در شركتها به آنها واگذار شده بود و با فروش سهام سود خوبی بردند و بالاخره افزایش نرخ سپرده های بانكی در این سالها كه در برابر سرمایه گذاری در بورس كه همواره دارای ریسك است ریسكی را به همراه نداشت همه و همه موجب شدند تا در این سالها بورس با شكل ماجه شود . از طرف دیگر بورس تهران به اندازه كافی قوی نبود و ابزار تورم را در اختیار نداشت . زیرا معمولاً در كنار بورسهای جدید و نوپا سازمانهای مالی وجود دارند تا در مواقعی كه عرضه بیش از تقاضا می شود سهام اضافی را خریداری نموده و تعادل را بر قرار نمایند .
در طی سال 75 نیز شاخص كل قیمت سهام بورس از آغاز سال تا هفته بیست و هشتم به غیر از پاره ای نوسانات ، روندی پرشتاب و فزاینده داشته ولی از آن هفته به بعد تا تیر ماه 76 روندی كاهنده داشته و در حدود 300 واحد كاهش داشته است .[1]
در سالهای تصدی میر مطهری در طی سالهای 76 تا 81 نیز بورس تهران روندی صعودی به خود گرفت و در طی این سالها همواره از بورسهای پربازده جهان بوده است .
بطوریكه بازدهی كل بورس در سال 81 به 51 درصد رسید و سرمایه سرگردن بسیاری را به سمت بورس سرازیر كرد . این در حالی بود كه بورس های جهان از شهریور ماه 81 دبیر كل جدید بورس برای كنترل رشد قیمت سهام تدابیر زیادی را بكار برد و حتی 15 روز رشد قیمت ها از سوی دبیركل متوقف گردید . اما با افت ارزش معاملات در روزهای ابتدایی پاییز بورس به تعادل بهتر می رسید .
اوراق بهادار تهران در سال 82 خبر از برنامه های جدید خود برای آینده ای نزدیك داد . از جمله آنها تهیه پیش نویس آیین نامه حساب سرمایه گذاری در سبه اوراق بهادار بود . همچنین معامله اوراق مشاركت گواهی سپرده بانكی نهاد وقف اوراق مشققه و فروش متری مسكن از جمله ابزارهایی بود كه از آنها نام برده می شد . این مسائل در كنار اهتمام بورس در جهت توسعه جغرافیایی و تاسیس مراكز منطقه ای و افزایش شركتهای پذیرفته شده در بورس بودند
شكل 3-2 بورس سال 82 را در مقایسه با سال 81 نشان می دهد .
| شاخص | پایان 1382 | پایان 1381 | درصد رشد |
| شاخص كل بورس ( واحد ) | 4/379/11 | 5/057/5 | 125 |
| شاخص مالی ( واحد ) | 6/202/23 | 3/993/8 | 158 |
| شاخص صنعت بورس (واحد) | 1/060/10 | 9/635/4 | 117 |
| كل سهام معامله شده ( میلیارد سهم ) | 9/853/7 | 6/133/4 | 90 |
| ارزش كل بازار ( میلیارد دلار ) | 3/8 | 82/2 | 194 |
| بازده كل ( درصد ) | 110 | 4/53 | 6/56 |
| میانگین قیمت سهام در طول ماه ( ریال ) | 6950 | 657/4 | 3/49 |
| تعداد شركتها | 383 | 321 | 3/19 |
در سال 83 نیز از همان ابتدا پیش بینی می شد كه توسعه فیزیكی بورس ادامه یابد و بورس همچنان در سطح یك بازار ملی محقق شود و كارشناسان دستیابی به یك رشد 40 تا 50 درصدی را برای شاخص كل بورس دور از دسترس نمی دانند همچنین پیش بینی می شود ارزش كل بورس تا پایان سال 83 به 45 میلیارد دلار و تا پایان سال 84 با عرضه سهام جدید و رشد شاخص ها به 100 میلیارد دلار برسد . هم اكنون نیز شركتها زیادی تقاضای پذیرش در بورس اوراق بهادار را داده اند و تا ابتدایی آذر 83 ، 179 شركت تقاضای پذیرش داده كه عده ای در حال تكمیل مدارك خود بوده و تقاضای بعضی نیز رد شده است . اكثر كارشناسان و تحلیل گران بازار سرمایه متفق القولنه كه بازار سرمایه ایران در سال 83 نیز دوره موفقی را پیش رو خواهد داشت
این متن فقط قسمتی از بورس اوراق بهادار می باشد
جهت دریافت کل متن ، لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 4,900 تومان
برچسب ها : بورس اوراق بهادار , بورس , اوراق بهادار , , دانلود بورس اوراق بهادار