دسته: حقوق ربا و شرایط تحقق آن در 22صفحه در قالب فایل ورد قابل ویرایش
قیمت فایل فقط 1,900 تومان
ربا و شرایط تحقق آن
مقدمه :
نزدیك به هفده سال از تصویب قانون عملیات بانكی بدون ربا واجرای سیستم بانكی مبتنی بر آن می گذرد .هدف قانون گذار از طراحی سیستم مزبور طرد از شبكه بانكی كشور بوده است .آیا این آرمان مقدس عملی شده است ؟پاسخ طراحان ومجریان نظام بانكداری در كشور به این سوال مثبت است .اما متاسفانه امروزه تصور بسیاری از مردم این است كه فعالیت بانكها بطور عمده ربوی می باشد و تنها اسم و عنوان قالب كار تغییر كرده است .این فتوا چه درست وچه نادرست زیان های فراوانی دارد از جمله اینكه حرمت رباخواری در ذهن و فكر عامه مردم از بین می رود .ویابسیار كمرنگ می شود و می گویند اگر واقعا ربا حرام است چرا داد وستد ها در ایران براساس ربا است كه البته در این زمینه عوامل و علل تشدید كننده ای نیز برای این ذهنیت وجود دارد كه از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره كرد :
1-تعیین درصد سود سپرده های بانكی از پیش
2-عملكرد بسیاری از بانك ها كه غالبا از گیرند گان تسهیلات درمواردی كه پیشاپیش نمی توان سود قطعی بر پروژه و كار آنان تعیین كرد نرخ سود معیینی را مطالبه می كنند .
3-استفاده از تعابیر مرسوم بانكداری ربوی دربانكداری كنونی كشور از جمله (بهره و نرخ بهره ،حتی توسط كار گزاران بانك .
4-اهتمام نداشتن بسیاری از كار گزاران بانك نسبت به اجرای دقیق قانون و مقررات بانكداری بدون ربا .
5-پرداخت سود یكنواخت دربانك ها كه باعث می شود تلقی نرخ بهره رادر اذهان بوجود می آورد .و مشتریان بانكها تفاوت نحوه و محل درسود دهی بانكهای مختلف را نمی توانند مشاهده كنند .
ربا و شرایط تحقق آن :
ازدیدگاه اسلام ربا عبارت است از گرفتن مبلغ اضافی روی دین واقعی مشروط بر اینكه از قبل شرط شده باشد.بااستفاده از همین تعریف ساده ..عملیات بانكداری اسلامی درایران طوری پایه گذاری شده است كه تحت چنین شرایطی هیچ نوع رقم اضافی از گیرنده تسهیلات اعتباری اخذ گردد .برای بررسی بیشتر باید نتایج حاصل از این تعریف تشریح گردد .نتایج زیراز تعریف مذكور قابل استخراج است .
1-وجود دین واقعی
2-وجود دائن مستقل از دیدن
3-شرط قبلی برای دریافت رقم اضافی روی دین
4-دریافت مبلغ اضافه روی دین .
هر گونه دین كه از اجتماع نتایج مذكور بوجود آید از دید گاه بانكداری اسلامی در ایران شرایط لازم و كافی برای تحقق "ربای پولی "را دارد .لكن در صورتیكه یكی از نتایج مذبور درعمل استقراض وجود نداشته باشد .بظاهر ممكن است عمل استقراض شكل ربوی داشته باشد .لكن عملا ربا تحقق پیدا نمی كند .بعبارت دیگر از دیدگاه ،ضوابط و مقررات بانكداری اسلامی ربا تحقق پیدا نمی كند .مگر بااجتماع چهار نتیجه فوق در امر استقراض .
مسئله استقلال داین و مدیون:
وجود دائن مستقل از مدیون ویا وجود مدیون مستقل از دائن از جمله عناصر بسیاراساسی در استقراض است كه فقدان استقلال یكی موجب از بین رفتن ماهیت استقراض ودرنتیجه عدم تحقق ربا می گردد.وابستگی راین به مدیون ویا برعكس موجب پیدایش این ویژگی می گردد.[1]طبعا هنگامی كه این وابستگی كامل می گردد.از دیدگاه شرعی موجب نقص اصل استقراض می شود .به عنوان مثال اعطای وام توسط یك شعبه به موسسه بازرگانی متعلق به شخص وبه شعبه دیگر آن ظاهرا روجد قرارداد وام بین دو شعبه مزبور است .ولی ذاتا چنین قراردادی از دیدگاه شرعی قرارداد تلقی نگردیده وتعهد آورنیست زیرا عناصر دائن ومدیون درحقیقت دریك شخص جمع می شود ودرنتیجه شخص نمی تواند از خود طلبكار یا به خود بدهكار شود .بهمین ترتیب اعطای تسهیلات اعتباری بین دو شركت متعلق به یك كرده .مشخص از سها مدران هر چند از دیدگاه بانكداری بظاهر موجر قرارداد استقراض است .لكن از دیدگاه شرعی ایجاد رابطه مستقل بین دائن ومدیون بوجود نمی آید مثال بارزتر آن استقراض یك شعبه یك بانك بایك شركت از شعبه دیگران است كه فقط از لحاظ اداری صورت استقراض بخود می گیرد .ولی از دیدگاه حقوقی رابطه تعهد و طلب ایجاد نمی كند .در تمام این موارد فقط نقل وانتقال وجوه دردرون موسسه متعلق به یك شخصیت صورت می گیرد و اقدام دیگری انجام نمی شود از نتیجه این ویژگی دربانكداری اسلامی استفاده می شود اما مساله ای كه اینجا مطرح می شود این است كه آیا این مساله رامی توان به رابطه بین مردم و اشخاص حقوقی وبانك ما هم تعلیم داد وآیا واقعا كسی كه از بانك وام می گیردویا نزد بانك سپرده دارد قبول می كند كه با بانك رابطه پدر وفرزندی دارد ویا اصولا حداقل در جامعه ای كه مردم این باور رادارند كه با دولت رابطه پدر وفرزندی دارند طبعا در جامعه ای كه مردم حتی نسبت به پرداخت مالیات هم اكراه می ورزند .نمی توانند چنین مساله را قبول كنند كه پولی كه بانك ها یا به دولت می پردازند به نفع خود آنهاست .از طرفی مردم براین باورندكه دولتمردان دربخشهای وسیعی اقتصادی سرمایه گذاری می كنند كه آنها شاید نفع زیادی از آن نبرند .ودرواقع كمتر افرادی پیدا می شود كه دولت را امین خود بداند .پس نمی توان روی این مساله زیاد تكیه كرد .
جبران كاهش ارزش پول :
تحولات پولی درعصر حاضر باعث شده است كه پول به عنوان قدرت خرید در طول زمان یك كالای مثلی نباشد و لذا درمورد بهره پول این مساله ذكر می شود كه چون درطی سالهای متمادی براساس نرخ تورم از قدرت خرید پول كاسته می شود وبرای جبران ارزش ازست رفته آن ناچار باید درزمان باز پرداخت وام مبلغی رابرای حفظ قدرت خرید پول هم پرداخت كرد .این هم مساله ای است كه گاهی برای فرار از ربا و حرمت آن مطرح می شود ویا شاید بتوان آن راوسیله ای برای تجویز ربا دانست اما مسئله ای كه دراینجا مطرح می شود این است كه نرخ تورم قابل پیش بینی نیست یعنی واقعا نمی توان پیش بینی كرد كه صد تومان امروزنیمه سال بعد چند تومان قدرت خرید دارد این درصورتی است كه ما میزان این اضافه ارزش رااز قبل تعیین می كنیم و این یكی از مسائل تحقق ربا است كه شرط قبلی .برای دریافت رقم اضافه داشته باشیم .دزصورتی كه اگر میزان تورم بیش از مبلغ پیش بینی می باشد به دائن و اگر كمتر باشد به مد یون ظلم می شود و اصولا ممكن است تورم ثابت باشد تغییر نمی كند .
مساله بانك :
همانطور كه می دانیم بانكها دروظیفه یكی دادند تجهیز منابع و تخصیص منابع .
از طرفی بانكها پول نزد مردم را به صورت پس انداز و سپرده دریافت می كنند و از طرفی آن را در امر پرداخت تسهیلات بكار می گیرند .كه در هر دو طرف آن این مساله مطرح می شود كه تا چه حد عملیات بانكیها از ربا فاصله دادند .و آیا می توان این مساله را قبول كرد كه واقعا در كشور ها عملیات بانكی بدون ربا است .یا نه ؟
تجهیز منابع :
منابع بانك یا از طریق سپرده های قرض الحسنه است و یا هیچ سودی به آن تعلق نمی گیرد و اصولا شخصی كه دارای خود را تحت این عنوان نزد بانك می گذارد به تنهایی می تواند انگیزه داشته باشد :
1-استفاده از خدمات بانكی مثل وصول چك های بانكها و شعب دیگر ویا جوائز بانكی.
2-انگیزه اجر معنوی –چون وام های قرض الحسنه بانكها را از طریق همین سپرده های پس انداز تامین می شود 3-امنیت برای وجوه .
در مورد جوائز به گفته استاد شهید مطهری هیچ اشكالی ندارد عده ای معتقدند كه بانك این جوایز رااز محل و ربا تهیه كرده ولی نمی توان این مسئله را با قطعیت ذكر كرد و اگر هم یك در صد احتمال دهیم كه این جوائز از غیر ربا است شارع می گوید همان یك احتمال را می توان دلیل بر حلال بودن جوایز دانست .
درمورد سپرده های قرض الحسنه رابطه دائن و مدیون بین بانك و سپرده گذارمطرح است كه هیچ گونه پرداخت اضافی هم صورت نمی گیرد وربا هم نیست .
سپرده كوتاه مدت (بلند مدت ):
مسئله اساسی در مورد سپرده های بانكی سپرده های كوتاه مدت و بلند مدت و سود تعلق گرفته به آنهاست .
سود تعلق گرفته به سپرده به صورت زیر است .
كوتاه مدت 7/0درصد
|
| یك ساله | دو ساله | سه ساله | چهار ساله | پنج ساله |
| بلندمدت | 14 | 5/14 | 5/16 | 8/16 | 17/0 |
دراین مورد استدلال این است كه رابطه بانك با سپرده گذار رابطه دائن و مدیونی نیست بلكه رابطه وكیل و موكل مطرح است یعنی بانك از طرف سپرده گذار وكیل است كه سپرده او رابه گردش بیاندازد .ودرسود حاصله با او شریك است درواقع این سود علی الحساب وسیله و ابزاری برای تشویق سپرده گذار است .
این متن فقط قسمتی از ربا و شرایط تحقق آن می باشد
جهت دریافت کل متن ، لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 1,900 تومان
برچسب ها : ربا و شرایط تحقق آن , ربا , سود علی الحساب , سیستم بانكی , دانلود ربا و شرایط تحقق آن , بانك با سپرده گذار