دسته: اقتصاد در فرهنگ معین آمده است كه «بیمه»1 (Insurance)2 از كلمة «بیما» و از زبان هندی گرفته شده است و برخی نیز بر این نظرند كه «بیمه» كلمه‌ای است فارسی از ریشه «بیم» و به معنی «ترس و گریز»
قیمت فایل فقط 4,900 تومان
بیمه
بند اول
تعریف لغوی بیمه
در فرهنگ معین آمده است كه «بیمه»[1] (Insurance)[2] از كلمة «بیما» و از زبان هندی گرفته شده است و برخی نیز بر این نظرند كه «بیمه» كلمه‌ای است فارسی از ریشه «بیم» و به معنی «ترس و گریز»[3].
تعریف فرهنگستان ایران نیز از این واژه بدین ترتیب می‌باشد: «عملی است كه اشخاص با پرداخت پولی، مسئولیت كالا یا سرمایه یا جان خود را به عهده دیگری می‌گذارند و بیمه‌كننده در هنگام زیان وی باید مقدار زیان را بپردازد.»[4]
بند دوم
تعریف قانونی بیمه
ماده یك قانون بیمه ایران مصوب اردیبهشت ماه 1316 عقد بیمه را چنین تعریف می‌كند:
«بیمه عقدی است كه به موجب آن یك طرف تعهد می‌كند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی ازسوی طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمه‌گر، طرف تعهد را بیمه‌گذار، وجهی را كه بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردازد حق بیمه و آنچه را كه بیمه می‌شود موضوع بیمه نامند.[5]» كه البته این تعریف خالی از ایراد نمی‌باشد.[6]
لذا در اینجا به تعریف بیمه از زبان حقوق فرانسه می‌پردازیم كه ایرادات كمتری دارد:
«بیمه عبارت است از آنچنان عملی كه طی آن بیمه‌گذار با پرداخت حق بیمه به بیمه‌گر كه یك سلسله خطرات را قبول می‌كند و براساس علم آمار خسارت ناشی از آنها را جبران می‌نماید تعهدی به نفع خود یا برای ثالث تحصیل می‌كند. با این تعهد در صورت وقوع خطر موضوع قرارداد از طرف بیمه‌گر انجام می‌شود.»[7]
بند سوم
تعریف فنی بیمه
درست است كه پیوند میان بیمه‌گران و بیمه‌گذاران با بستن قرارداد یا پیمان بیمه (عقد بیمه) ایجاد می‌شود، ولی باید توجه داشت كه بیمه تنها یك رابطة حقوقی میان این دو طرف نیست. بلكه تحقق این پیوند حقوقی پیرو ضابطه‌ها و ساخت‌وكارهای فنی (موازین آماری و حساب احتمال‌ها) و در گرو تحقق مشاركت گروهی و همكاری شمار زیادی از اشخاص در معرض خطر است.[8] و این امر مستلزم وجود یك مؤسسه سازمان‌یافته بر مبانی علمی است كه تكنیك ویژه‌ای رامی طلبد. این همان است كه حدود صدسال قبل توسط یك مؤلف در فرمولی مشهور بیان شد كه: «بیمه عبارت است از جبران آثار حادثه بر دارائی فرد از طریق مشاركتی كه براساس قوانین آمار، سازمان یافته است.»[9]
از آن زمان به بعد پیوسته این نقش خاص بیمه‌گر، مبنی بر توزیع حق بیمه‌های جمع شده از گروه كثیر بیمه‌گذاران، بین آن عده كه در معرض حادثه قرار گرفته‌اند، یادآوری شده است. بنابراین مشخص شد كه عملیات بیمه‌گری و معامله‌های بیمه‌ای، ظرافت و پیچیدگی ویژه‌ای دارند كه اجرای آنها مستلزم بهره‌گیری بهینه از دانش ریاضی (آمار و محاسبه‌های فنی)، دانش حقوقی (اصول قراردادها)، دانش مالی و اقتصادی (اصول نگهداری حق بیمه‌ها و سرمایه‌گذاری اندوخته‌ها)، دانش بازاریابی، بازرگانی و دانش مدیریت است.[10]
گفتار دوم
اركان و اصطلاحات مهم بیمه
در این گفتار از میان اصطلاحات و واژگان اختصاصی بیمه به تعدادی از مهمترین و پركاربردترین آنها در این صنعت، كه اتفاقا در بیمه هواپیما نیز به وفور مورد استفاده قرار خواهند گرفت اشاره داشته و به شرح مختصری از هر یك اكتفا می كنیم.
بند اول
بیمه‌گر
بیمه‌گر(Insurer-underwriter) شخصی است كه در مقابل دریافت حق بیمه از بیمه‌گذار تعهد جبران خسارت و یا پرداخت وجه معینی را در صورت وقوع حادثه به عهده می‌گیرد. بیمه‌گر شخص حقوقی است كه جهت انجام حرفه بیمه‌گری باید شرایط خاصی را كه قانون تعیین می‌كند دارا باشد.[11] در این خصوص ماده 31 قانون تأسیس بیمه مركزی ایران و بیمه‌گری مقرر میدارد:
«عملیات بیمه در ایران به وسیله شركتهای سهامی عام ایرانی كه كلیه سهام آنها با نام بوده و با رعایت این قانون و طبق قانون تجارت به ثبت رسیده باشد انجام خواهد گرفت.»
بند دوم
بیمه‌گذار
بیمه‌گذار(Assured-Insured) طرف تعهد بیمه‌گر است. شخصی است كه با پرداخت حق بیمه جان یا مال یا مسئولیت خود یا دیگری را تحت پوشش بیمه قرار می‌دهد. ضمناً بخلاف بیمه‌گر كه الزاماً باید شخص حقوقی باشد بیمه‌گذار می‌تواند هم شخص حقیقی و هم شخص حقوقی (شركت، مؤسسه، انجمن و غیره)[12] باشد.
همچنین ماده 5 قانون بیمه مقرر میدارد:
«بیمه‌گذار ممكن است اصیل باشد یا به یكی از عناوین قانونی نمایندگی صاحب مال یا شخص ذینفع را داشته یا مسئولیت حفظ آن را از طرف صاحب مال داشته باشد.»
بند سوم
مورد بیمه
مورد بیمه(Subject matter of the insurance) چیزی است كه تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد. مورد بیمه می‌تواند شخص یا شیء و یا مسئولیت باشد. در صورتیكه مورد بیمه شخص باشد، بیمه‌گر در مقابل فوت، بیماری، حیات، از كار افتادگی و نقص عضو بیمه شده تعهد خواهد داشت.مانند بیمه حوادث شخصی وبیمه بیماری و ... .این نوع بیمه را بیمه اشخاص
(Personal insurance) می‌نامند. در صورتیكه مورد بیمه شیء باشد، بیمه‌گر در مقابل خسارات وارد به آن شیء متعهد خواهد بود، در اینجا شیء اعم از بی‌روح یا ذیروح است مانند بیمه حمل و نقل كالا و بیمه هواپیما و كشتی. این قسم بیمه را بیمه اشیاء(Property insurance) می‌نامند.
مورد بیمه ممكن است نه شخص باشد و نه شیء بلكه مسئولیت بیمه‌گذار در مقابل دیگری باشد؛ در این صورت بیمه‌گر متعهد است چنانچه در نتیجه حادثه‌ای كه بیمه‌گذار مسئول آن می‌باشد به دیگری خسارت وارد شود خسارت آن شخص را جبران نماید؛ مانند بیمه مسئولیت متصدی حمل و نقل هوایی در مقابل مسافر و بار و ... . این نوع بیمه را بیمه مسئولیت (liability insurance) می‌نامند.[13]
بند چهارم
مبلغ بیمه شده
مبلغ بیمه شده(Sum insured) یا سرمایه مورد تعهد (در بیمه‌های اموال) ارزش واقعی شیء مورد بیمه بوده یا مبلغی است كه بیمه‌گر تعهد می‌كند در صورت وقوع حادثه تا آن میزان به بیمه‌گذار یا ذینفع قرارداد بیمه، خسارت بپردازد. در بیمه اموال مبلغ بیمه شده باید معادل ارزش مال بوده و در صورتی كه مبلغ بیمه كمتر از مبلغ واقعی باشد، خسارت به نسبت مبلغ بیمه به مبلغ واقعی پرداخت خواهد شد( ماده 10 قانون بیمه ایران).
در بیمه اشخاص از آنجا كه جان انسان قابل تقویم به پول نیست، هر مبلغی كه بیمه‌گذار پیشنهاد نمود در صورتی كه مورد موافقت بیمه‌گر قرار گیرد، در صورت وقوع خطر مورد تعهد، بیمه‌گر ملزم به پرداخت آن به ذینفع یا بیمه شده خواهد بود.[14]
بند پنجم
خطر یا موضوع بیمه
خطر(Sum insured) به حادثه‌ای[15] گفته می‌شود كه در صورت وقوع آن بیمه‌گر موظف به انجام تعهد خود می‌گردد؛ مانند خطر فوت انسان، غرق شدن كشتی، سقوط هواپیما ونظایر آن.و خطراتی از این قبیل كه بیمه می شوند به عبارتی موضوع بیمه (Object insured) را تشكیل می دهند.یعنی به فرض در بیمه نامه ای موضوع بیمه سقوط هواپیما تعیین می شود و این خطر تحت پوشش بیمه قرار می گیرد. مشخصات خطری كه قابل بیمه شدن می‌باشد به ترتیب زیر است:
الف – محتمل‌الوقوع باشد (حتمی الوقوع نبوده و وقوع آن نادر هم نباشد).
ب – خارج از اراده بیمه‌گذار اتفاق افتد یعنی: (عمدی نباشد. به عنوان مثال در بیمه به شرط فوت، در صورتیكه بیمه‌شده در مدت قرارداد، خودكشی كند، مبلغی بابت خسارت به ذینفع در قرارداد پرداخت نخواهد شد. برعكس چنانچه تحقق خطر، نیتجه اراده انحصاری بیمه‌گذار نباشد، خطر قابل بیمه است؛ بنابراین تقصیر غیرعمدی قابل بیمه می‌باشد.)[16]
ج – متمركز نباشد (پراكنده باشد، مثلاً یك شركت بیمه نمی‌تواند تمام خانه‌های یك شهر را در مقابل زلزله یا جنگ بیمه كند).
د – متجانس باشد یعنی: (مشابه بوده و بیمه آنها به تعداد كافی عرضه شود و برای بیمه‌گر قابل تقسیم‌بندی و جای دادن در یك گروه خاص باشد.)[17]
هـ- مشروع باشد، (به عنوان مثال بیمه جریمه‌های جزایی یا مالیاتی یا بیمة كارهای خلاف شرع و قانون، مجاز نمی‌باشد).
و – مربوط به آینده باشد. (اصولاً در صورتی كه واقعه قبل از زمان انعقاد قرارداد تحقق یافته باشد، بیمه باطل است، حتی در صورتی كه طرفین قرارداد از آن آگاه نباشند).[18]
بند ششم
حق بیمه
حق بیمه (Net Premium) وجهی است كه بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردازد تا در مقابل، بیمه‌گر در صورت وقوع حادثه و ایجاد خسارت زیان وارده را جبران كند و یا مبلغی به بیمه‌گذار و یا ذینفع از قرارداد بیمه بپردازد. حق بیمه كه در شركتهای سهامی بیمه به این نام معروف است، در شركتهای بیمه متقابل (تعاونی)، «حق عضویت» یا «حق‌السهم» نامیده می‌شود؛ تركیب حق بیمه كه نرخ آن معمولاً با توافق طرفین قرارداد تعیین می‌شود، مشتمل بر دو بخش كاملاً متمایز است: حق بیمه خالص و هزینه.
«حق بیمه خالص» صرفاً به ارزش خطر بستگی دارد: این بخش مرتبط با مبلغ سرمایه بیمه‌شده، مدت تضمین ونیز نرخ بهره می‌باشد. حق بیمه خالص، ممكن است به صورت مبلغ ثابت بوده و یا نسبتی از سرمایه بیمه‌شده باشد، مثلاً چند درصد یا چند در هزار مبلغ بیمه‌شده.[19]
«هزینه» بدون در نظرگرفتن ارزش خطر، متضمن عوامل مختلفی است كه بیمه‌گر بایستی بر جمع بیمه‌گذاران سرشكن نماید و نهایتاً به حق بیمه خالص افزوده می‌شود. منظور در درجه اول مجموع هزینه‌هایی است كه برای ادامه فعالیت مؤسسه ضروری می‌باشد: هزینه تحصیل قرارداد (كارمزدهای پرداختی به واسطه‌ها، هزینه‌های وصول حق بیمه‌ها، هزینه‌های اداری و تشكیلاتی كه هزینه تجاری است.) و در درجه دوم مالیات سالیانه متعلق به عملیات بیمه‌ای است كه بر عهده بیمه‌گذاران بار می‌شود. این مالیات روی حق بیمه محاسبه و همزمان با آن توسط بیمه‌گر به حساب خزانه وصول می‌شود.[20]
با افزوده شدن هزینه به حق بیمه خالص، «حق بیمه ناخالص» (حق بیمه به اضافه هزینه‌ها)، یا حق بیمه تجارتی به دست می‌آید.[21]
حق بیمه باید نقداً به بیمه‌گر پرداخت شود. [22] اما ممكن است با موافقت بیمه‌گر به صورت اقساط نیز پرداخت شود. در حالت اخیر، بیمه‌گذار باید اقساط را در سررسید معین بپردازد. در غیر این صورت تأمین بیمه‌گذار به حالت معلق درخواهد آمد. [23] البته قانون‌گذار در قانون بیمه در مورد ضمانت اجرای عدم پرداخت حق بیمه سكوت كرده است. اما از ماده 1. ق. ب كه تعهد بیمه‌گر به جبران خسارت را در ازای پرداخت حق بیمه دانسته است، ( و در واقع برای بیمه‌گر حق حبس قائل شده است) استنباط می‌شود كه عدم پرداخت حق بیمه موجب تعلیق تعهد بیمه‌گر می‌شود. نتیجه این امر رهایی آتی بیمه‌گر از تأمین (جبران خسارت) است كه در صورت وقوع حادثه بر عهده دارد. البته ضمن باقی بودن تعهد بیمه‌گذار به پرداخت حق بیمه، بیمه‌گر می‌تواند از طریق مراجع قضایی، پرداخت حق بیمه‌های معوق و همچنین ضرر و زیانی را كه بر او وارد شده مطالبه كند. [24]
در قانون بیمه ایران مقررات خاصی راجع به تعلیق تأمین و حق فسخ بیمه‌گر در صورت عدم پرداخت حق بیمه وجود ندارد، اما در حقوق بیمه فرانسه كه سابقه تاریخی حقوق بیمه ایران محسوب می‌شود، بیمه‌گر در صورت عدم پرداخت حق بیمه توسط بیمه‌گذار، می‌تواند یا از طریق مراجع قضایی اجرای قرارداد را تعقیب كند، [25] یا اینكه پس از دادن اخطار به بیمه‌گذار تأمین را معلق كند. [26] این امر متعاقباً به او امكان می‌دهد، تا در صورت تمایل، قرارداد را لغو نماید.[27]
با توجه به خلاء قانونی در مورد شرایط تعلیق و حق فسخ به لحاظ عدم پرداخت حق بیمه، بهتر است بیمه‌گران در شرایط خصوصی بیمه‌نامه‌ها، مهلت خاصی برای فسخ بیمه‌نامه مقرر كنند. [28]
پرسشی كه ممكن است مطرح شود این است كه اگر حق بیمه به اقساط متعددی تقسیم شده باشد و بیمه‌گذار یك یا چند قسط آن را پرداخت نكند و خسارت روی دهد، آیا بیمه‌گر تعهدی به جبران خسارت خواهد داشت یا نه؟ پاسخ به این سؤال در صورتی كه برای این امر، از قبل در قرارداد ضمانت اجرایی تعیین شده باشد روشن است و این ضمانت اجرا بر طبق مادتین 10 و 279 ق.م نافذ و لازم الاجرا است. اما در غیر این صورت، نظرات مختلفی در این باره ارائه شده است:
اول- با توجه به ماده 1 ق.ب كه تعهد بیمه‌گر به جبران خسارت را در ازای تعهد بیمه‌گذار به پرداخت حق بیمه می‌داند، بنابراین عدم پرداخت هر یك از اقساط حق بیمه در سررسید آن موجب سقوط تعهد بیمه‌گر به جبران خسارت می‌شود. چرا كه اصولاً پرداخت حق بیمه نقدی است و رضایت بیمه‌گر قسطی بودن آن، در حقیقت نوعی ارفاق است كه در حق بیمه‌گذار معمول داشته است.[29]
دوم- بیمه نامه‌ای كه همه حق بیمه آن در موعد توافق شده، پرداخت نشده، به بیمه از نوع كوتاه مدت، كه حق بیمه نسبی آن بیش از حق بیمه معمول است، تبدیل می‌شود. اگر حق بیمه پرداخت شده برای پوشش دادن به خطر موضوع بیمه تا زمان وقوع حادثه با احتساب تعرفه كوتاه مدت كافی بود، بیمه‌گر باید همه خسارت را جبران كند؛ و اگر این بیمه با توجه به تعرفه كوتاه مدت نتواند خطر را بپوشاند، بیمه‌گر هم تعهدی در جبران خسارت ندارد.[30]
سوم- خسارت وارده به نسبت حق بیمة پرداخت شده و حق بیمه‌ای كه می‌بایست پرداخت می‌شد، تقسیم و پرداخت شود. بر طبق این نظر، فرض می‌شود كه بیمه‌گذار قسمتی از موضوع بیمه را متناسب با حق بیمه پرداخت شده، بیمه كرده است و برای بقیه، بیمه‌گر خود مانده است.[31]
[1] - واژة «بیمه» در زبان انگلیسی (Insurance) و در زبان فرانسوی (assurance) نامیده می‌شود و لغت‌شناسان معتقدند كه ریشة لاتین این واژگان انگلیسی و فرانسه (securus) به معنای اطمینان، تأمین و تضمین می‌باشد. (توفیق عرفانی، قرارداد بیمه در حقوق اسلام، پایان‌نامه دوره كارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشكده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مركز، سال تحصیلی 71-1370، صص 3-1)
[2] - Contract whereby a company or the state agrees to pay compensation for death, injuries , loss, etc. in return for an agreed premium.
یعنی بیمه قراردادی است كه به موجب آن یك طرف یا دولت در مقابل دریافت یك مبلغ تراضی شده با پرداخت غرامت برای فوت یا صدمه بدنی یا زیان و غیره توافق كند (فرهاد معزی و محمدرضا كیهان، عقد بیمه و سیر تحولات قوانین مربوط به آن در حقوق ایران، فصلنامه بیمه مركزی ایران، سال ششم، ش 3، پائیز 1370، ص 33).
[3] - گفته می‌شود این لفظ اول بار در زمان ناصرالدین شاه قاجار و در هنگام عقد قرارداد با لازارپولیاكف روسی وارد فارسی شده و علت آنهم ترجمه «استروخانه» از زبان روسی به «قرارداد بیمه» به زبان فارسی بوده است و چون «استراخ» در زبان روسی به معنای «ترس» است، قرارداد بیمه را نیز به معنی قرارداد گریز از ترس و «بیم» در نظر گرفته‌اند (محمود احمدی، كلیات بیمه (خلاصه و كاربردی به همراه پرسش و پاسخ كامل)، تهران ، انتشارات محقق، چاپ اول بهار 1382، ص 13). و برای اطلاعات بیشتر ر. ك (جانعلی محمود صالحی، فرهنگ اصطلاحات بیمه و بازرگانی، «شركت صادراتی» سازمان صنایع ملی ایران چاپ اول، 1367، صص 53 و 52) و نیز ر. ك (جانعلی محمود صالحی، حقوق بیمه، تهران، بیمه مركزی ایران، چاپ اول، 1381، صص 68-66).
[4] - محمود احمدی، پیشین، ص 14.
[5] - برای اطلاعات بیشتر ر.ك: (ناصر رسائی‌نیا، حقوق تجارت، ج 1، تهران، انتشارات خیام، چاپ اول، پائیز 1376، ص 93.
[6] - اولین ایرادی كه در این تعریف به نظر می‌رسد این است كه در تعریف عقد بیمه به مسائل فنی بیمه‌گری از جمله شخصیت حقوقی بیمه‌گر و اجتماع عظیم بیمه‌گذاران كه برای امر بیمه‌گری لازم است به دقت توجه نشده و فقط به تعریف عقد بین دو طرف بسنده گردیده كه نمی‌توان به آن بیمه اطلاق نمود، زیرا اگر در مقابل بیمه‌گر تنها یك بیمه‌گذار وجود داشته باشد و قرارداد بیمه منحصر به فرد باشد اصولاً بیمه‌ای وجود ندارد و عمل بیمه‌گر از نظر فنی قابل توجیه نیست و قمار تلقی می‌شود. همچنین این تعریف بیمه‌هایی را كه به نفع شخصی غیر از بیمه‌گذار انجام می‌شود مانند بیمه به شرط فوت را شامل نمی‌شود. ضمناً در تعریف فوق به یكی از انواع بیمه‌ها كه بیمه مسئولیت می‌باشد، به صراحت اشاره نشده است. (محمد هوشنگی، بیمه حمل و نقل كالا، تهران ، شركت سهامی بیمه ایران، چاپ اول، بهمن 1369، صص 22 و21) همچنین برای دیدن ایرادات دیگری كه به این تعریف وارد می باشد ر.ك به: (عارفه مدنی كرمانی، حقوق بیمه، تهران، نشر مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ اول، 1376، صص 27-25)
[7] - ..................، شناخت انواع بیمه، فصلنامة بیمه آسیا، شمارة اول، زمستان 1375، ص 37.
[8] - بدین معنا كه مؤسسه بیمه یا بیمه‌گر با ساماندهی و همكاری اشخاص در معرض خطر و با دریافت سهمی به نام «حق بیمه» (بهای مشاركت و تأمین خطر)، شمار زیادی از خطرها را بر پایة معیارها و موازین آماری گردآوری می‌كند و با سامانگری ریسك‌ها و اعمال مدیریت و سرمایه‌گذاریهای سودمند، تأمین بایسته و مقدور را در اختیار بیمه‌گذاران و بیمه‌شدگان و صاحبان حق می‌گذارد. در واقع مؤسسه بیمه همچون مدیر علمی و فنی صندوق مشترك جامعه و جهور بیمه‌گذاران و بیمه‌شدگان بر پایة مشاركت آنان به فعالیتهای بیمه‌گری می‌پردازد. این ویژگی مشاركتی (مشاركت سازمان‌یافته)، نهاد بیمه را از صورت انفرادی بیرون آورده و به آن خصلت جمعی و جمهوری می‌دهد. (جامعة سامان یافتة بیمه‌گذاران). (جانعلی محمود صالحی، حقوق بیمه، پیشین، ص 87).
[9] - بیمه‌ها، A. Chaupton و 1884، ص 347 به نقل از: روژه – بو، حقوق بیمه، ترجمة دكتر محمد حیاتی، تهران، نشر بیمه مركزی ایران، چاپ دوم، 1378، ص 16.
[10] - جانعلی محمود صالحی، حقوق بیمه، پیشین، ص 87 .
[11] - محمد هوشنگی، پیشین، ص 23 و نیز ایرج زینال زاده، بیمه و تجارت خارجی، تهران، نشر قانون، چاپ اول، آذر 1373، ص 6.
[12] - علیرضا راشد اشرفی، مجموعه اطلاعات مورد نیاز در بازرگانی خارجی، نشر قانون، چاپ اول، تیر 1376 ، ص 51.
[13] - محمد هوشنگی، پیشین، ص 23، و نیز ...........، شناخت انواع بیمه، پیشین، ص 38.
[14] - همان
[15] - باید توجه داشت كه دررابطه با بیمه، خطر همیشه یك حادثه ناگوار مانند مواردی كه در بالا به آنها اشاره شد نیست بلكه گاهی یك واقعه و امر مطلوب نیز ممكن است تعهد بیمه‌گر را به دنبال بیاورد مانند در قید حیات بودن بیمه شده در بیمه به شرط حیات. بیمه‌گر تعهد می‌كند در صورتی كه پس از گذشتن مدت بیمه، بیمه شده در قید حیات باشد سرمایه بیمه را به خود او بپردازد، (محمد هوشنگی، پیشین، ص 24) همچنین گاه خطر در رابطه بایك واقعه نیك كه تحقق آن دربردارنده هزینه است (مانند ازدواج، ولادت و ...) می‌باشد. (روژه – بو، پیشین، ص 89).
[16] - همان، ص 90.
[17] - همان، صص 25 و 24 و نیز .....، شناخت بیمه، پیشین، ص 38، همچنین برای اطلاعات بیشتر در مورد ریسك یا خطر ر.ك: یونس شیویاری، بررسی سانحه هواپیما از نظر بیمه و بیمه‌های اتكایی، پایان‌نامه دوره كارشناسی مهندسی تعمیر و نگهداری هواپیما، دانشكده صنعت هواپیمایی كشوری، خرداد 1379، صص 29-25 و نیز ر.ك: عارفه مدنی كرمانی، پیشین، صص 66 و 65.
[18] - برای اطلاعات بیشتر در این زمینه ر.ك: ماده 5-121. L قانون بیمه فرانسه. البته استثنائاً بیمه چنین خطری، در امور دریایی پذیرفته شده است، مشروط بر آنكه نه بیمه‌گر و نه بیمه‌گذار بر آن وقوف نداشته باشند. (همان، ص 90).
[19] - علیرضا راشد اشرفی، پیشین، ص 52.
[20] - روژه – بو، پیشین، ص 95. میزان مالیات متعلقه، حسب نوع بیمه (مثلا: 48% برای بیمه‌های عمر، 30% برای بیمه‌های آتش‌سوزی)، تغییر می‌یابد. (همان).
[21] - پرداخت حق بیمه توسط بیمه‌گذار ممكن است یكجا در هنگام انعقاد قرارداد صورت گرفته و یا به اقساط در طول مدت بیمه انجام شود. این امر بستگی به توافق بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار دارد، لكن علی‌القاعده باید حق بیمه یا یك قسمت از آن قبل از شروع خطر به بیمه‌گر پرداخت شود. (محمد هوشنگی، پیشین، ص 25). برای اطلاعات بیشتر در مورد محاسبه حق بیمه و ... ر.ك: ایرج زینال‌زاده، پیشین، صص 13 و نیز ر.ك: جانعلی محمود صالحی، فرهنگ اصطلاحات بیمه و بازرگانی، پیشین، صص 136 و 135 و همچنین ر.ك: فرهاد معزی و محمدرضا كیهان، پیشین، ص 37.
[22] -روژه- بو، پیشین،ص 97. ضمناً ماده 16 آئین نامه نمایندگی بیمه مصوب 9/6/1371 بیان میدارد: «پرداخت حق بیمه به نماینده در حكم پرداخت حق بیمه به شركت بیمه است». برای آگاهی از اطلاعات بیشتر ر.ك: شورای عالی بیمه، آئین‌نامة نمایندگی بیمه، فصلنامه بیمه مركزی ایران، ش3، سال هفتم، ص 69.
[23] -محمد آل شیخ،حقوق و تعهدات بیمه‌گذار، فصلنامه صنعت بیمه، سال بیستم، ش3، پائیز 1384، ص 166.
[24] -همان،ص 169.
[25] -روژه- بو، پیشین،ص 98.
[26] -اگر چه به این طریق، تأمین موقتاً برداشته می‌شود،اما قرارداد در سایر موارد به قوت خود باقی است. این تعلیق، چنانكه بدیهی است،در برابر ذینفع بیمه‌نامه و نیز زیان دیده‌ای كه مستقیماً اقدام به طرح دعوا می‌كند، قابل استناد است. (همان، ص 99).
[27] -اما لغو یكی از اسباب انحلال قرارداد است، در حالی كه تعلیق تضمین، كه این چنین مسبوق به یك اخطار است، موافق با اجرای قرارداد می‌باشد. (همان،ص 98).
[28] -برای مثال شرط كنند كه در صورت عدم پرداخت حق بیمه در سررسید،تا 30 روز، تعهد بیمه‌گر معلق می‌شود و پس از آن قرارداد فسخ خواهد شد.
[29] -اما این نظر خالی از ایراد نیست. چرا كه بیش از آنكه به عدالت و انصاف توجه داشته باشد، جانب حقوق بیمه‌گر را رعایت كرده است. به علاوه بیمه‌گذار مقداری از اقساط حق بیمه را نیز پرداخته است و این طور نیست كه به كلی حق بیمه‌ای نپرداخته باشد. (مسیح ایزد پناه، پیشین، ص 71).
[30]- محمد آل شیخ، پیشین، صص 172و171. اما این نظر با آنكه ممكن است از نظر فن بیمه قابل دفاع باشد، با قصد واقعی طرفین قرارداد مطابقت ندارد. زیرا هیچ یك از طرفین، قصد بیمه برای مدت كوتاه را نداشته‌اند. به علاوه با یك یا چند روز اختلاف در تاریخ وقوع حادثه ممكن است سرنوشت خسارت تغییر كند. یعنی با یك روز پیش و پس شدن تاریخ وقوع حادثه، كلاً خسارت قابل پرداخت یا غیر قابل پرداخت شود. (آیت كریمی، كلیات بیمه، پیشین، ص110.)
[31] -البته این نظر گذشته از آنكه با قصد اولیه طرفین سازگاری ندارد، به ضرر بیمه‌گر تمام می‌شود.چرا كه فرضاً: آشیانه‌ای در مقابل خطر آتش سوزی نسبت به تمام ارزش واقعی‌اش برای یكسال بیمه می‌شود. آنگاه بیمه‌گر، موافقت می‌كند كه بیمه‌گذار حق بیمه را در دو قسط مساوی 6 ماه بپردازد. اما بیمه‌گذار قسط اول را پرداخت كرده و از پرداخت قسط دوم امتناع ورزیده است. در هفتمین ماه اعتبار بیمه‌نامه، حریقی رخ می‌دهد و تمام موضوع بیمه را از بین می‌برد. اگر بخواهیم مطابق نظر فوق عمل كنیم بیمه‌گر باید نیمی از ارزش آشیانه را به بیمه‌گذار بپردازد. اما با توجه به اینكه حق بیمه عوض تأمین است، یعنی مابه‌ازای حق بیمه، آرامش خاطر و امنیتی است كه بیمه‌گر برای بیمه‌گذار فراهم می‌آورد، بنابراین در شش ماه اول قرارداد، مابه‌ازای آن یعنی تأمین،پرداخت شده است. اما در شش ماه دوم قرارداد، هنوز حق بیمه‌ای پرداخت نشده تا بیمه‌گر، متعهد ایجاد تأمین باشد. نظر فوق را زمانی می‌توان اعمال كرد كه مثلاً در مثال فوق، كل حق بیمه به دو قسط مساوی تقسیم شده و قرار بر این باشد كه قسط اول در ماه اول و قسط دوم در ماه دوم اعتبار قرارداد پرداخت شود. در این صورت اگر فقط قسط دوم پرداخت نشود، یعنی نیمی از كل حق بیمه‌ای كه می‌بایست پرداخت می‌شد، پرداخت شود و در سومین ماه اعتبار قرارداد، خطر مورد بیمه تحقق یابد، در این صورت اجرای نظر فوق منطقی می‌باشد چرا كه نیمی از كل حق بیمه پرداخت شده و در زمانی كه خطر مورد بیمه، تحقق یافته، بیمه‌گر، متعهد جبران خسارت بوده و نیمی از عوض توافق شده را دریافت كرده است. بنابراین بیمه‌گر نیمی از خسارت وارده را پرداخت خواهد كرد. این طریقه اعمال نظر فوق هم با قاعده نسبی حق بیمه، كه یكی از قواعد مسلم و پذیرفته شده است. مطابقت دارد و باعث جبران خسارت نسبی بیمه‌گذار می‌گردد و هم جانب حقوق بیمه‌گر مراعات می‌شود. (محمد آل شیخ، پیشین، صص 173و172).
جهت دریافت فایل بیمه لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 4,900 تومان
برچسب ها : بیمه , اقتصاد , دانلود بیمه , بیمه‌گر , پرداخت حق بیمه , مبلغ بیمه شده , , بیمه‌گذار , پروژه دانشجویی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , پایان نامه , دانلود پروژه