دسته: فنی و مهندسی مقاله بررسی جامع بسته بندی در 122 صفحه ورد قابل ویرایش
قیمت فایل فقط 10,000 تومان
مقاله بررسی جامع بسته بندی در 122 صفحه ورد قابل ویرایش
1 -مقدمه
قرن هاست كه بسته بندی برای بهره‌گیری و حفاظت كالاها، عنصری ضروری به شمار می‌رود. امروزه به خصوص در بخش خرده فروشی تقریبا تمامی محصولات به صورت بسته بندی شده ارائه می گردند. به علاوه یكایك عناصر بسته بندی براساس هدفی كه برای آن ها در هنگام نقل و انتقال، ذخیره‌سازی و توزیع در نظر گرفته می‌شود، مورد مطالعه دقیق قرار گرفته‌اند، بی تردید بسته بندی قادر است نمایی فنی‌تر و برتر به كالا ببخشد.
همچنین هر بسته ای نیز با دقت طراحی می‌شود، زیرا شكل و رنگ، اهمیت خاصی در میزان فروش محصول ایفا می‌كند این‌گونه نمونه های قابل رویت همراه با اطلاعات چاپ شده بروی محصول، راحت‌ترین وسیله ارتباطی بین تولیدكننده و مصرف‌كننده می باشند.
تولید‌كنندگان محصولاتی هم‌چون شكلات، كیك و سایر شیرینی‌جات همواره به دنبال تولید محصولاتی مشخص و منحصر به فرد می‌باشند كه مشتریان به راحتی بتوانند محصولات آنها را از سایر محصولات مشابه تشخیص دهد، در این راستا بسته‌بندی نقش بسیار مهمی را ایفا می‌كند. زیرا اولین چیزی كه نظر مشتری را جلب می‌كند ظاهر بسته‌بندی محصول می‌باشد و اغلب بسته‌بندی زیبا و جذاب، مورد انتخاب مشتری قرار می‌گیرد.
2-تاریخچه بسته بندی
2-1- از رم تا رنسانس
با گذر زمان، شهرها پایه‌گذاری شدند. تجارت بین قاره های اروپا و آسیا رونق گرفت و هر از چندی سپاهیان فاتح برای دست‌یابی و ثروت منطقه ای دیگر صف‌آرایی می‌كردند. در حالی كه جهان شاهد تغییرات اجتماعی بسیار زیادی بود، تغییرات مربوط به بسته بندی بیشتر به تغییر در كیفیت و كمیت روش های بسته‌بندی موجود محدود می‌شد.
یك واقعه مهم در بسته بندی، كه به رومی ها و حدود 50 قبل از میلاد نسبت داده می‌شود، اختراع لوله دمش شیشه‌ای بود. لوله دمش یك میله فلزی توخالی بود كه در یك سر آن توده ای از شیشه قرار داده می شد. با دمیدن از انتهای دیگر لوله، فرد دمنده می توانست توده مذاب را به شكل یك ظرف توخالی در اندازه ها و شكل‌های متنوع باد كند. این ظرف را بدون دخالت دست و با تكرار پیاپی دمش و شكل‌دهی می‌شد ساخت و یا می‌شد حباب شیشه را به درون یك قالب فنجان كه نقش های تزئینی قبلاً در آن ایجاد شده دمید.
اختراع لوله دمش، شیشه را از معابد و خانه اشراف خارج كرده و به آن استفاده عام داد. جام‌های شیشه ای رومی كه با ارابه ها و جنگ گلادیاتورها تزئین شده و واضح است كه به عنوان یادگاری و نشان رخدادهایی فروخته شده‌اند، به اندازه كافی فراوان هستند.
روشن نیست كه چه كسی اولین بشكه چوبی را ساخت، ولی احتمالاً آن نیز در همین دوره ساخته شده و احتمالاً در منطقه آلپ اروپا، گویا مقدر شده بود كه بشكه برای قرن ها، یكی از متداولترین اشكال بسته‌بندی باقی بماند.
با سقوط امپراتوری روم در حدود 450 میلادی، اروپا به شكل دولت شهرهای كوچك تنزل یافت كه در بهترین حالت بربریت مطلق بود. بسیاری از هنرها و حرفه‌های قوام یافته، یا فراموش شد و یا راكد ماند. طول مدت 600 سال پس از سقوط رم چنان خالی از هرگونه تغییر قابل توجهی است كه مورخان به آن «دوران سیاه» می‌گویند.
پیشرفت‌های ایجاد شده در این دوران از شرق دور و یا ملت های عربی كه به تازگی از دین اسلام انگیزه و الهام گرفته بودند، می‌آمد. در چین، تسای‌لون به عنوان كسی كه در حدود 105 میلادی، اولین كاغذ واقعی را از مواد داخلی تنه درخت توت ساخت شناخته می‌شود. هنگامی كه مسلمانان در حدود 950 میلادی سمرقند را فتح كردند، راز این كار را با خود به اروپا آوردند. مصریان قبل از آن برگ های مشابهی را با بافتن ساقه های خرد شده نی پاپیروس ساخته بودند. آنها با كوبیدن، تحت فشار قرار دادن و خشك كردن این نوارهای بافته شده ماده ورقه ای مفیدی می‌ساختند. قرن ها بعد به اختراع چینی‌ها كه از الیاف گیاهی تنیده ساخته شده بود اسم «paper» دادند (كه از پاپیروس مصری گرفته شده).
چاپ از طریق بریده های چوب، كه جد باستانی روش چاپی فلكسوگرافی است، نیز ریشه در شرق دارد. قدیمی ترین كارهای چاپی موجود نشان‌های بودیستی ژاپنی است كه به سال 768 میلادی برمی‌گردد. قدیمی‌ترین كتاب موجود، كه در تركستان پیدا شده و در سال 868 چاپ شده، كتاب «الماس سوترا» است.
اروپا درحدود سال 1100 میلادی بیدار شد. حرفه های مهجور مانده دوباره احیاء شدند، آموزش و هنر زنده شد، تجارت رونق گرفت و تا سال های 1500، دوران بزرگ اكتشاف رو به آغاز نهاده بود. هنر چاپ در این زمان زاده شد.
ساختارهای بنیادی جامعه تغییر چندانی نیافته بود. بیشتر مردم وابسته به زمین بودند، گاهی به عنوان مالكان آزاد و در بیشتر مواقع به عنوان رعایائی كه همه زندگی خود و بخشی از هرچه كه خود تولید می‌كنند را به قدرت بالاتری مدیون بودند. اكثریت جامعه آن چیزی را می‌خوردند كه خود عمل آورده، یافته و یا گرفته بود، در این سطح زندگی نیازمندی مشتری موجودیت نمی یابد.
مغازه و فروشگاه، از آن گونه كه ما می شناسیم و در آن می‌توان كالایی خرید وجود نداشت. اگرچه پول به عنوان وسیله مبادله وجود داشت، ولی اكثریت جامعه هرگز پولی به چشم خود نمی دیدند. تولید صرفاً مشغله ای سفارشی بود و آنچه تاكنون بسته بندی خوانده ایم، بطور شخصی ساخته می شد. مثل بیشتر كالاهای دیگر. بسته‌بندی، اگر هم در مواردی وجود داشت، خود وسیله ای گرانبها بود و به ندرت مثل بسته بندی‌های امروزه می شد آن را دور ریخت.
از آنجایی كه خرده فروشی وجود نداشت، ایده های بازاریابی، تبلیغ، ساختارهای قیمتی و توزیع اموری نامربوط بودند. جمعیت آنقدر زیاد نبود كه تولید انبوه را، حتی در محدودترین معنی خود امكان‌پذیر سازد. (سوركا، ش 38، 1380، صفحه 12)
-گرافیك بسته بندی
4-1- نقش گرافیك در طراحی بسته‌بندی
بسته بندی در دنیای امروز نقش‌های متنوع و مهمی برعهده دارد. در مورد نقش بسته بندی در دنیای مدرن كنونی طبقه‌بندی های گوناگونی صورت گرفته است كه هر یك به نوبه خود كامل و جامع بوده اند. در ادامه چكیده ای از موارد كاربرد یا به عبارت دیگر نقش و عملكرد بسته‌بندی در دنیای امروز را آورده‌ایم:
1- معرفی نام و مارك كالا
2- ایجاد انگیزة خرید در مشتری (توسط جلوه‌های گرافیكی یا خصوصیات دیگر)
3- برقراری ارتباط مستقیم با مصرف كننده و راهنمایی چگونگی استفاده
4- برقراری ارتباط غیرمستقیم با استفاده از رنگ‌ها، شكل و یا جنس خاص كه بیانگر كیفیت محصول باشد.
5- ایجاد بازارهای جدید (به عنوان مثال بسته بندی شامپو به شكل بالشتك یك بار مصرف)
6- معرفی سهولت استفاده مانند باز و بسته شدن ساده، امكان مشاهدة دست‌خوردگی كه هم برای مشتری و هم برای فروشندگان مفید است.
7- در نظر گرفتن مسایل مربوط به چیدن كالا روی هم و انبار كردن و توزیع و پخش.
8- معرفی نام و یا مارك یكسان برای چند نوع محصول (به عنوان مثال در صورت تولید چند شامپو تحت یك نام و با یك نوع بسته‌بندی)
درواقع امروزه برخلاف دوران گذشته بسته بندی عملكردی چندمنظوره دارد. در گذشته بسته بندی تنها برای حمل و محافظت محصول از خرابی یا شكسته شدن به كار می‌رفت. به عنوان مثال می‌توان از روش های سنتی بسته بندی مانند پیچیدن در كاغذ و نخ‌پیچ كردن نام برد.
از سوی دیگر علاوه بر نقش بسته بندی در نگهداری و محافظت كالا، بسته بندی چندین نقش خاص و منحصر به فرد دیگر دارد. از جمله این نقش‌ها می‌توان به ایجاد یك شكل مشخص محصولات بدون شكل و قالب خاص اشاره كرد. اما به طور كلی بسته بندی باید در سه مورد زیر به صورت كامل و بدون نقص عمل كند.
1- در انتخاب محصول توسط مشتری تاثیر داشته باشد.
2- به مصرف كننده بها و ارزش دهد و كارآیی محصول را در خود مستتر داشته باشد.
3- كنجكاوی و میل به خرید محصول را در مشتری تشدید كند.
4-1-1- تاثیر در انتخاب
رنگ یا نام مشخص برای هر نوع بسته بندی علاوه بر شناساندن نام و مارك كالا به مصرف‌كنندگان، باعث پیدا كردن و انتخاب كالای بسته بندی شده در میان محصولات مشابه دیگر در قفسة فروشگاه‌ها می‌شود. همچنین در صورت راضی بودن مصرف‌كننده از كیفیت كالا، به صورت ناخودآگاه ارتباطی بین كیفیت و شكل و رنگ بسته بندی ایجاد می‌شود. به عنوان مثال می‌توان از محصولات داخلی همانند دستمال كاغذی و یا آبمیوه نام برد كه در میان عامه مردم با نام روی بسته‌بندی‌های یك شركت خاص شناخته می‌شوند. این امر بیانگر ارتباط عمیق مصرف‌كننده رنگ یا شكل بسته‌بندی محصول است.
4-1-2- نشانه و سمبل بها دادن به مشتری
در دوران ما سطح زندگی بسیار بالا رفته است. جمعیت افراد بالای 70 سال افزایش یافته و بیشتر این افراد سالم هستند و به صورت عادی زندگی می‌كنند. بسته بندی كالاها باید به گونه‌ای طراحی شود كه این گونه افراد نیز در كار با محصول و یا باز كردن بسته دچار مشكل نشوند.
بسته هایی كه به آسانی باز می شوند، تجهیزات و قطعات ویژة بازكردن بسته‌ها (قلاب‌های درب قوطی نوشابه، كنسرو و . . . )، استفاده از برچسب‌های ایمنی و سیل های دربندی برای جلوگیری از دستكاری یا تقلب در محصول از نشانه های بها دادن به آسایش و راحتی مصرف كننده در بسته بندی هستند و طبیعی ترین واكنش مصرف كننده، برای چنین بسته بندی تكرار خرید و استفاده مداوم از محصول می‌باشد.
4-1-3- ایجاد میل به خرید و كنجكاوی و مشتری
كنجكاوی برای باز كردن بسته ها یكی از غرایز یا به عبارت دیگر تفریحات مورد علاقه بسیاری از افراد است. همه ما این احساس اشتیاق به باز كردن هدیه ها را در زمان برگزاری مراسم عروسی یا جشن تولد تجربه كرده در این رابطه هرچه جذابیت و زیبایی لفاف هدیه ها بیشتر باشد، اشتیاق برای باز كردن آنها بیشتر خواهد بود. با این منطق هرچه بسته‌بندی محصول جذاب‌تر و زیباتر باشد، میل به خرید مشتری شدیدتر خواهد بود.
از طرف دیگر بسته بندی به نوعی نشان‌دهندة ارزشی است كه تولیدكننده برای محصول خود قایل است. واضح است بسته‌بندی ارزان و كم كیفیت ذهن مشتری را به سوی محصول كم ارزش و بی كیفیت تنها به دلیل ضعیف بودن بسته‌بندی در بازار شكست می خورد. (vankatesh، ش 34، 1380، ص 6 و 7)
-7- هندسه جعبه
قبل از برخورد مستقیم و تشریح موقعیت هندسه جعبه، این نیاز حس می‌شود كه در رابطه با تاثیرگذاری یك حجم سه بعدی در نظر بیننده، بپردازیم.
به هر فرمی كه كه از حالت دو بعدی خارج به حالت سه بعدی درآید حجم می گوییم، غالب تأثیرات بصری كه هر بیننده از اطراف خود می گیرد، تاثیر از حجم است بدین مفهوم كه شناخت ابتدایی از محیط توسط حجمهای موجود است مثل میز و صندلی و . . . حال اگر حجمی توسط شخصی (مثلا هنرمند) به صورتی خلق شود كه دارای مفهومی خاص، هدفی و نهایتاً تفكری باشد، می تواند بیننده را به سوی مقصود مطلوب (از طریق دیدن) هدایت كند و پیامی را در هر رابطه به بیننده خود برساند.
بنابراین واضح است كه هر حجمی كه دارای خواص زیبایی شناسانه خوب و از لحاظ فرم كامل باشد می تواند تاثیری خاص در بیننده بگذارد.
از آنجایی كه هر بسته بندی خود یك حجم سه بعدی است و با توجه به توضیحات داده شده، می‌توان نتیجه گرفت كه هر بسته ای خود بعنوان یك حجم سه بعدی به وسیله دارا بودن فرم های خاص هندسی می تواند بخش زیادی از رسالت بسته بندی را انجام دهد.
هر بسته بندی باید از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد كالا را حفظ كند، در حمل و نقل مشكل ایجاد نكند، و در نهایت از لحاظ موارد گرافیكی (زیبایی، جذب مشتری، ثبات بخشیدن به یك مارك و تبلیغات) كامل باشد. چنین بسته ای بسته كامل است. حال اگر فرض را بر این بگذاریم كه به جز گرافیك جعبه بقیه موارد كامل است و گرافیك ضربه ای به دیگر ملزومات جعبه وارد نمی كند می توانیم به بحث در این مورد خاص بپردازیم.
در بخشی از امر بسته بندی كه به طراح و گرافیست مربوط می شوند، ملزوماتی وجود دارد از قبیل شناساندن كالا، تبلیغ، ایجاد فروش بیشتر توسط زیبایی و كاربردی جعبه و دیگر مسائل.
برای رسیدن به این اهداف طراح مصالحی دارد كه عبارتند از استفاده از رنگ مناسب، صفحه آرایی و جای‌گذاری عناصر لازم در روی جعبه، ایجاد طرح‌ها و فرم ها و حتی بافت‌های خاص روی جعبه و نهایتا فرم و حجمی خود جعبه. فرم هندسی جعبه به عنوان مهمترین عنصر این مصالح می تواند به عنوان موثرترین عامل بصری عمل كند تحت شرایطی كه بتواند بیانگر مشخصات ذاتی محصول بوده و با ایجاد جذابیت بصری (به كمك رنگ ولی اوت) تمامی وظایف یك بسته بندی موفق را به خوبی انجام دهد.
بسته بندی یك چاشنی غذایی تند را فرض می كنیم (مثلا فلفل) جعبه این كالا می تواند طوری طراحی شود كه القا كننده حس تیزی و تندی باشد، داشتن زوایای تند، لبه های تیز و همچنین كمك گرفتن از رنگ های گرم مثل قرمز، این نوع طراحی در واقع القا یك نوع حس با استفاده از فرم ابتدایی هندسی است.
اما این حالت یك حكم نیست، بلكه بنابر تشخیص طراح و نوع هدف حتی ممكن است بسته بندی دقیقا شباهت به خود كالا داشته باشد یا از لحاظ مفهومی بیانگر نوع كالا باشد مانند بسته بندی هدیه ها.
نظر به این كه دنیا روز به روز در حال گسترش و بزرگ شدن است و میزان عرضه و تقاضا به تبع این گسترش رو به افزونی است نیاز به بسته بندی نیز افزایش می یابد، طبیعتاً ضایعات و دورریزهای بسته بندی نیز افزایش می‌یابد و بنابر سیاستی بین المللی استفاده از مواد قابل بازیافت و نیز مضر بیشتر احساس می‌شود. كاغذ و مقوا بهترین و شاخص ترین این نوع مواد هستند پس اگر بسته های مقوایی را بتوانیم از فرم ساده مكعب مستطیل خارج كنیم و به فرم هایی زیباتر با كاربردی بیشتر برسیم توانسته ایم به اجابت یكی از خواسته های مهم بسته بندی دست یابیم. (لاهیجی، ش 51، 1382، ص 12 و 13)
مهمترین عواملی كه درتعیین بسته بندی نقش دارند، عبارتند از:
1-چیدمان:
تبعیت ازشكل هندسی بسته بندی تكمیلی؛ شكل های منظم ازچیدمان بهتر و استقرار مناسب تری برخوردارند.
2-سهولت مصرف:
نحوه بازشدن دربسته وراحتی مصرف كننده درگشودن و استفاده ازمحتوی بسته؛
3-هزینه:
قیمت تمام شده بسته
4-مقاومت شیمیایی بسته درمقابل كالا:
میل تركیبی و تاثیرات متقابل كالا با بسته بندی اولیه
5-مقاومت مكانیكی و فیزیكی:
استحكام بسته دربرابر سوراخ شدن، ضربه، سقوط و … درحین جابجائی، نگهداری و حمل ونقل
6-مقاومت دربرابر عوامل محیطی :
مقاومت بسته دربرابر رطوبت، نور، حرارت، میكروارگانسیم، جوندگان و … در حین نگهداری وشبكه توزیع
7-دسترسی به منابع اولیه بسته بندی:
امكان تهیه مواد اولیه بسته بندی در داخل كشور وامكان ساخت بسته
8-فضای مرده:
تبعیت از شكل هندسی بسته بندی اولیه و ثانویه؛ یعنی، فضای داخلی بسته بندی تكمیلی به خوبی پر شده باشد.
9-قوانین و استاندارد:
تبعیت بسته از استانداردهای گردآوری شده از نظر ابعاد، جنس بسته، ممنوعیت كاربرد مواد مصرفی و . . .
جهت دریافت فایل مقاله بررسی جامع بسته بندی لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 10,000 تومان
برچسب ها : تحقیق بررسی جامع بسته بندی , پروژه بررسی جامع بسته بندی , مقاله بررسی جامع بسته بندی , دانلود تحقیق بررسی جامع بسته بندی , بررسی جامع بسته بندی , بسته بندی